Leki przeciwzapalne to najczęściej stosowane preparaty na świecie. Nic w tym dziwnego – pomagają na wiele popularnych dolegliwości, np. ból głowy, objawy przeziębienia czy bóle kostno-stawowe. Jednak czy wiesz, jak stosować je prawidłowo? Poznaj najczęstsze błędy, jakie popełniamy, zażywając leki przeciwzapalne.
Czym są i jak działają leki przeciwzapalne?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) zmniejszają stan zapalny i towarzyszące mu objawy – ból, obrzęk, zaczerwienienie i podwyższoną temperaturę. Są skuteczne w łagodzeniu różnych, pozornie niezwiązanych ze sobą dolegliwości, u których podłoża leży właśnie stan zapalny, np.:
- przeziębienia i innych infekcji,
- bólów zwyrodnieniowych,
- zakwasów,
- bólów pourazowych.
NLPZ działają poprzez hamowanie enzymów (cyklooksygenaz COX-1 i COX-2), które produkują prostaglandyny. Cząsteczki te są mediatorami stanu zapalnego, tzn. odpowiadają za jego rozwój i podtrzymywanie. Zatrzymanie ich produkcji pozwala więc złagodzić towarzyszące mu objawy, m.in. ból[1].
Niektóre leki przeciwzapalne mają też dodatkowe właściwości, np. deksketoprofen wpływa na przewodzenie bodźców bólowych, dzięki czemu zapobiega przekształcaniu się bólu ostrego w przewlekły.
Nie wszystkie prostaglandyny wywołują stan zapalny. Niektóre dają korzystne dla organizmu efekty, np. działają ochronnie na przewód pokarmowy. Zahamowanie ich produkcji powoduje podrażnienie żołądka i może przyczyniać się do krwawienia, nadżerek i wrzodów, co jest najczęstszymi działaniami niepożądanymi NLPZ. Dlatego większość leków z tej grupy warto przyjmować po posiłku, żeby zmniejszyć ich wpływ na śluzówkę przewodu pokarmowego. Wyjątkiem jest deksketoprofen, który działa na tyle łagodnie, że może być stosowany na czczo[2].
Jakie błędy najczęściej popełniamy, stosując NLPZ?
Leki przeciwzapalne kupisz nie tylko w aptece, ale też w sklepie czy na stacji benzynowej. Nie oznacza to jednak, że można je stosować bez ograniczeń. Jakie błędy najczęściej zdarzają się podczas zażywania NLPZ?
- Przekroczenie zalecanej dawki – zażycie zbyt dużej ilości leku nie zwiększa jego siły działania, podnosi za to ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.
- Przyjmowanie jednocześnie kilku leków o tym samym działaniu – wiele preparatów może mieć identyczną substancję czynną, a różnić się jedynie nazwami handlowymi. Ponadto zażycie kilku leków o tym samym działaniu sprzyja wystąpieniu działań niepożądanych.
- Długotrwałe stosowanie NLPZ bez konsultacji z lekarzem – jeśli odczuwasz ból, który nie ustępuje przez kilka tygodni, udaj się do lekarza. To sygnał, że w organizmie coś się dzieje, dlatego trzeba poszukać przyczyny Twoich dolegliwości.
- Stosowanie mimo przeciwwskazań – w niektórych sytuacjach nie powinno się stosować leków przeciwzapalnych, bo może przynieść to więcej szkody niż pożytku, np. w ciąży NLPZ mogą być szkodliwe dla płodu.
Jak bezpiecznie stosować leki przeciwzapalne?
NLPZ mogą być przydatne w leczeniu wielu dolegliwości, jednak podczas ich zażywania warto zwrócić uwagę na kilka kwestii. Przede wszystkim przeczytaj dokładnie ulotkę i stosuj się do zawartych w niej wskazówek. Nie przyjmuj kilku leków przeciwzapalnych jednocześnie, nie łącz ich też a alkoholem. Jeśli cierpisz na przewlekły ból, stosowanie NLPZ skonsultuj z lekarzem.
[1] Michałowska, M. (2019). Bezpieczeństwo stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych ze szczególnym uwzględnieniem leków o kategorii dostępności OTC-bez recepty. Szkolenie specjalizacyjne-farmacja apteczna. Studium Kształcenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1-33.
[2] Woroń, J. (2020). Dlaczego w bólu ostrym należy rozważyć zastosowanie deksketoprofenu? Forum Medycyny Rodzinnej, 14(2): 51-56.
