Zaburzenia osobowości – czym są? Rodzaje i objawy zaburzeń osobowości

Zaburzenia osobowości to temat, którego świadomość w społeczeństwie stale rośnie. Zwiększona dostępność możliwości diagnostyki i terapii sprawia, że osoby mające problemy na tle osobowościowym szybciej uzyskują rozpoznanie i stosowną pomoc. Jakie są objawy zaburzeń osobowości i czym charakteryzują się ich poszczególne typy? Czy można je wyleczyć? Poznaj najważniejsze informacje o tego rodzaju zaburzeniach i sprawdź, jak wesprzeć bliskie osoby zmagające się z podobnymi trudnościami.

Zaburzenia osobowości – co to takiego?

Zaburzenia osobowości to zbiorcze określenie definiujące dysfunkcyjne modele zachowania i funkcjonowania w różnych systemach – rodzinnym, pracowniczym, towarzyskim. Modele te (czasem określane również mianem wzorców zachowania) cechuje nieelastyczność, a niekiedy nawet trwałość. W praktyce oznacza to, że pacjent ze zdiagnozowanymi zaburzeniami zachowania – by je zmienić – musi włożyć w to zadanie wiele wysiłku (pomocne są w tym oczywiście spotkania z psychologiem, a w razie potrzeby – z psychiatrą).

Różne rodzaje zaburzeń osobowości łączy także niedostosowanie zachowania – w tym reakcji pacjenta na określone sytuacje, poziomu jego spontaniczności i innych cech charakterologicznych – do otaczających go warunków. Potocznie mówi się wówczas o „niedopasowaniu” społecznym czy też niedostosowaniu się danej osoby do norm panujących w danym środowisku.

Zaburzenia osobowości – rodzaje i objawy najpopularniejszych zaburzeń osobowości

Do diagnostyki i wyróżniania zaburzeń osobowości służą dwie klasyfikacje – jedna z nich to klasyfikacja DSM-5 stworzona przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, a druga to ICD-11 – czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób. Ogólnie wśród omawianych zaburzeń wyróżnia się:

• zaburzenie osobowości o charakterze schizoidalnym (objawiającym się wycofaniem pacjenta „do wewnątrz”, niechęcią do spotkań towarzyskich i nawiązywania relacji, rezygnacją z uczestnictwa w życiu społecznym i zmniejszoną emocjonalnością);
• zaburzenie osobowości o charakterze schizotypowym (cechującym się myśleniem paranoicznym, nieracjonalnym, tendencją do przebywania w samotności i tak zwaną ekscentrycznością);
• zaburzenie osobowości o charakterze histrionicznym (pacjenci z tym zaburzeniem są chwiejni emocjonalnie, ale jednocześnie chcą być w centrum uwagi – gdy jej nie otrzymują, uwidacznia się u nich skłonność do dramatycznych, „dużych” gestów i niezrozumiałych dla otoczenia zachowań);
• zaburzenie osobowości o charakterze paranoidalnym (osoby cierpiące na to zaburzenie są nieufne, podejrzewają większość otaczających ich ludzi o złe zamiary, negatywnie oceniają zachowanie innych osób i „biorą wszystko do siebie”, co bardzo mocno wpływa na ich nastrój i funkcjonowanie);
• zaburzenie osobowości z pogranicza (borderline – objawia się gwałtownymi zmianami nastroju, impulsywnością, czasem agresją, a także niestałością w relacjach rodzinnych lub związkowych);
• zaburzenie osobowości o charakterze antyspołecznym (dyssocjalnym – pacjenci z takimi zaburzeniami mają tendencję do oszukiwania, popadania w nałogi, popełniania przestępstw, słowem – do łamania norm społecznych i do lekceważenia uczuć innych osób).

Wymienione powyżej rodzaje zaburzeń osobowości nie wyczerpują oczywiście pełnej listy tych przypadłości – wśród nich można wyróżnić także osobowość narcystyczną, zależną, unikającą czy też obsesyjno-kompulsywną. Przyczyn rozwoju zaburzeń osobowości upatruje się w różnych czynnikach – od czynników genetycznych, poprzez wpływ wychowania i rodziny, aż po wypracowane strategie (często dysfunkcyjne) radzenia sobie z problemami.

Więcej informacji o klasyfikacji zaburzeń osobowości znajdziesz tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/zdrowie-psychiczne/zaburzenia-osobowosci.

Czy zaburzenia osobowości można wyleczyć?

Niestety, zaburzenia osobowości są w gruncie rzeczy elementem charakteru danej osoby, a w związku z tym nie istnieją sposoby, które mogłyby pomóc w całkowitym „pozbyciu się” problemu. Na szczęście jednak dla pacjentów dostępne są różne metody terapeutyczne (w nurcie poznawczo-behawioralnym, psychodynamicznym czy w ramach terapii schematów lub terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach). Regularne spotkania z psychoterapeutą pomagają osobie zmagającej się z zaburzeniami osobowości przemodelować własne spojrzenie na niektóre sprawy, zmienić perspektywę, a tym samym – nauczyć się regulacji swoich emocji i zachowań względem samego siebie oraz otoczenia.

Pacjenci z zaburzeniami osobowości, które doprowadziły do rozwinięcia się innych chorób i zaburzeń psychicznych (PTSD – zespołu stresu pourazowego, depresji, zaburzeń lękowych) mogą zgłosić się do psychiatry. W kryzysie psychicznym wskazane jest leczenie farmaceutyczne, które ustabilizuje nastrój danej osoby na tyle, że będzie ona mogła podjąć pracę psychoterapeutyczną nad zmianą swojego zachowania i postrzegania otaczającej jej rzeczywistości.

Źródła:

1. Dr n. med. S. Murawiec, lek. P. Brudkiewicz, Zaburzenia osobowości [w:] Medycyna Praktyczna, 09.08.2012
2. A. Wieczorek, Osobowość borderline – informacje ogólne [w:] Medycyna Praktyczna, 21.11.2017
3. Adshead, J. Sarkar, Istota zaburzeń osobowości [w:] Advances in Psychiatric Treatment 18/2012
4. Orłowska-Pawliszyn, J. Landowski, Współwystępowanie zaburzeń osobowości i ich wpływ na obraz kliniczny zaburzenia napadowego lęku [w:] Psychiatria 2008, tom 5, nr 1
5. Popiel, Zaburzenia osobowości z pogranicza – wyzwania terapeutyczne [w:] Psychiatria 2011, tom 8, nr 2
6. Solarz-Bogusławska, A. Araszkiewicz, W. Bogusławski, Emocje i relacje interpersonalne u pacjentów z osobowością typu borderline [w:] Borgis – Medycyna Rodzinna 3/2017

Reklama.