Jedną z najbardziej ulubionych przekąsek, zarówno wśród dzieci, jak i młodzieży jest słonecznik potocznie określany pestkami. Wiele osób może z pewnością opowiedzieć o swoich długich wakacyjnych wieczorach na podwórku, gdzie spędzało się czas, dłubiąc słonecznik i opowiadając historie ze swojego życia. Tak jak wielu spośród nas lubi słonecznik, oferowany w coraz to bardziej udziwnionych odsłonach na przykład z papryką, tak niewielu wie, że jest to alergen uczulający tak samo jak pyłki kwiatu słonecznika. Warto wiedzieć, kto jest narażony na alergiczne oddziaływanie słonecznika, jakie są jego objawy oraz, co należy robić w sytuacji, gdy wystąpią objawy alergiczne.
Poznanie odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące alergicznego oddziaływania słonecznika jest ważne, ponieważ towarzyszy nam on na co dzień, gdyż jest częstym składnikiem spożywczym wykorzystywanym w przemyśle piekarniczym, ale także ogólnospożywczym. Z pestkami słonecznika możemy spotkać się w różnego rodzaju sałatkach, a także innych potrawach, gdzie stanowi on bardzo często element dekoracyjny. Pestki słonecznika spełniają się także jako pasza wykorzystywana do karmienia ptaków, bydła oraz drobiu.
Słonecznik spotykamy też na co dzień w kuchni podczas smażenia potraw, do czego wykorzystuje się olej słonecznikowy, który także może stanowić jeden ze składników sałatek. Olej ten jest bardzo często wykorzystywany ze względu na jego jasną barwę, odporność na wysokie temperatury oraz dużą zawartość białka. Wysoki poziom zawartości białka posiadają także pestki, co jest związane z tym, że zaleca się spożywanie słonecznika wegetarianom. Na rynku spożywczym słonecznik jest ogólnie dostępny, zarówno w wersji łuskanej, jak i niełuskanej. Pestki słonecznika są silnym alergenem bez względu na to, w jakiej postaci występują: nasion do dłubania, oleju do smażenia, margaryny do pieczenia czy miodu zrobionego z pyłku słonecznikowego.
Alergia w teorii
Bardzo ważną funkcję w organizmie człowieka pełni jego układ odpornościowy, którego zadaniem jest ochrona organizmu przed grzybami, bakteriami oraz wirusami. Jedną z funkcji tego układu jest wykrywanie na przykład wirusów i alarmowanie organizmu, co zmusza go do walki z przeciwnikiem znajdującym się w ciele człowieka. W sytuacji, gdy organizm ma do czynienia z alergią, ciało zaczyna także reagować, tyle że może to być reakcja na bardzo neutralne rzeczy, do których można zaliczyć na przykład poszczególne składniki pokarmowe.
Alergie pokarmowe stanowią współcześnie coraz bardziej rozszerzający się problem ze względu na częstotliwość, ale także uciążliwość swojego występowania. W wielu sytuacjach dzieje się tak, ponieważ tradycyjną, domową kuchnię zastępuje się różnego rodzaju gotowcami zawierającymi w sobie bardzo dużo rożnych składników, często wytwarzanych w fabrykach, gdzie są produkowane także inne rzeczy. Świadczyć mogą o tym zapiski znajdujące się na opakowaniach poszczególnych produktów informujące o tym, że mogą one zawierać śladowe ilości na przykład jaj czy selera.
Wspomniane powyżej śladowe ilości są bardzo często niewyczuwalne w jedzeniu, ale pomimo tego mogą stanowić silnie uczulający alergen zagrażający zdrowiu i życiu człowieka. Zdarzają się także przypadki, że alergia pokarmowa może doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który zbagatelizowany prowadzi pacjenta do śmierci.
W teoretycznych rozważaniach dotyczących alergii pokarmowej można stwierdzić, że tylko osiem pokarmów stanowi podstawę występowania wszystkich alergii pokarmowych. Zalicza się do nich: jajka, pszenicę, soję, mleko, orzechy ziemne, owoce morza i skorupiaki, ryby, a także pozostałe rodzaje orzechów.
Pestki słonecznika nie znajdują się wśród ośmiu głównych alergenów, ale należy pamiętać, że pomimo tego iż nie należą do tej grupy, także uczulają. W literaturze medycznej można znaleźć wskazanie, że alergia dotycząca pestek słonecznika ma wiele wspólnego z alergią wynikającą ze spożycia orzechów ziemnych.
Objawy alergii na słonecznik
Reakcja alergiczna wywołana spożyciem słonecznika ma kilka charakterystycznych dla siebie cech, do których należą:
- znaczący wzrost poczucia dyskomfortu w brzuchu, czemu bardzo często towarzyszy biegunka;
- pojawienie się swędzących i zaczerwienionych miejsc na skórze, a także swędzenia w jamie ustnej; skóra osoby uczulonej jest znacznie cieplejsza;
- silny katar oraz towarzyszące mu łzawienie z oczu;
- pojawienie się na skórze czerwonych i swędzących bąbli nazywanych pokrzywką, które bardzo często są wypełnione płynem;
- wystąpienie obrzęków na różnych częściach ciała;
- częste nudności oraz wymioty;
- silna reakcja uczuleniowa powiązana ze wstrząsem anafilaktycznym.
W efekcie bardzo silnego oddziaływania alergenu, jakim jest słonecznik, może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który pojawia się natychmiast po spożyciu składnika zawierającego alergen, w tym przypadku słonecznika. W przypadku wystąpienie reakcji anafilaktycznej łatwe do zaobserwowania są następujące objawy: opuchlizna twarzy, świąd skóry, zniekształcenie mowy, poczucie lęku i dezorientacji, nudności oraz towarzyszące im bóle brzucha, problemy z przełykaniem, spowolnienie tętna, problemy z oddychaniem, wysypka oraz tak zwany szok anafilaktyczny.
Jeśli u osoby, która zjadła słonecznik dojdzie do wystąpienia takich objawów oraz szoku anafilaktycznego, wówczas należy jak najszybciej skontaktować się z pogotowiem, gdyż może to być stan zagrażający życiu oraz zdrowiu osoby uczulonej na słonecznik. Ponadto każda z osób, dla której słonecznik jest alergenem, powinna nosić przy sobie długopis z epinefryną stanowiący pomoc ratunkową w krytycznych sytuacjach.
Czynniki ryzyka wystąpienia alergii na słonecznik
W grupie ryzyka wystąpienia alergii na słonecznik znajdują się te osoby, u których w rodzinie wystąpiła już alergia. Dodatkowo szczególnie narażone są ci pacjenci, którzy mają bardzo częsty kontakt ze słonecznikiem i spożywają go w nadmiarze. Innym czynnikiem ryzyka jest posiadanie alergii na orzechy ziemne, a także bycie dzieckiem.
Lek dla uczulonych na słonecznik
Pomimo licznych badań i zastosowania nowoczesnych terapii w leczeniu reakcji alergicznych, nie znaleziono jeszcze skutecznego leku i dlatego najlepszym zabezpieczeniem jest unikaniu jakiegokolwiek kontaktu z tego rodzaju alergenem. Ponadto każdy posiadający alergię na słonecznik powinien pamiętać, że nie można się z niej wyleczyć i nie przechodzi ona z czasem tak jak na przykład alergia na: mleko, jajka czy soję.
Ważnym jest, aby osoba posiadająca ten rodzaj alergii uważała na kosmetyki, a także produkty spożywcze, które mogą zawierać w swoim składzie słonecznik, bowiem w ostatnich latach zaczęło przybywać na rynku produktów słonecznikowych. Przykładem mogą być tutaj: olejki do włosów z pestek słonecznika, masło słonecznikowe, muesli ze słonecznikiem czy pieczywo, na którym posypkę stanowi słonecznik.
W literaturze z zakresu alergologii można znaleźć wskazanie, z którego wynika, że osoby uczulone na słonecznik powinny go unikać, gdyż wszelki z nim kontakt może być bardzo niebezpieczny. Pocieszający w tej sytuacji wydaje się jednak fakt, że alergia na słonecznik występuje bardzo rzadko.
